Adviezen Belgische Hoge Gezondheidsraad

De Belgische Hoge Gezondheidsraad formuleerde recent een aantal adviezen omtrent het voorkomen en aanpakken van gokproblemen.

Gokstoornis en behandeling

Gokproblemen en –stoornissen worden tegenwoordig eerder gezien als een (niet-middel gebonden) verslaving. Op individueel vlak treden er enerzijds neurobiologische veranderingen op die vergelijkbaar zijn met afhankelijkheid aan alcohol of andere drugs, en anderzijds gelijkaardige denkfouten en automatische gedachten.

Aan de hand van wetenschappelijk onderzoek kon worden aangetoond dat cognitieve gedragstherapie doeltreffend is om gokstoornissen te behandelen, maar die studies vertonen vaak tal van beperkingen. Er is dus meer onderzoek nodig om ook andere soorten van behandelingen te beoordelen. Daarom is het belangrijk een multidimensionale aanpak toe te passen en de behoeften van elke speler als uitgangspunt te nemen. Hierbij rekening houdend met individuele kwetsbaarheden, mate van impulsiviteit en financiële problemen. Verder ook met comorbiditeit (de aanwezigheid van andere problemen of stoornissen), die vaak blijkt voor te komen bij problematische gokkers.

Om de kans te vergroten dat gokkers de behandeling blijven volgen, is een benadering nodig die gericht is op motivatie en psycho-educatie en moeten er strategieën worden uitgewerkt om terugval te voorkomen (zelfcontrole strategieën, controlemaatregelen zoals bijvoorbeeld het beperken van de inzet, zelfuitsluiting, enzovoort). Er zijn aanwijzingen dat ook medicatie (opioïdreceptorantagonisten) een hulpmiddel zou kunnen zijn.

Cijfers en preventie

De cijfers waarover we beschikken wijzen op het voorkomen van gokstoornissen bij 0,4 à 4,2% van de bevolking. De mate van voorkomen valt echter moeilijk te ramen omdat er te weinig onderzoek naar is verricht, gokkers weinig gebruikmaken van de zorg en ze niet correct worden geïdentificeerd.

Het is nodig om de verschillende factoren die een rol spelen bij het ontstaan van gokstoornissen tegelijk aan te pakken. Gokkers zijn bijzonder gevoelig voor omgevingsvariabelen en daarom is het belangrijk om de beschikbaarheid van gokgelegenheden te verminderen en de aantrekkingskracht ervan te verlagen, door onder andere reclame te verbieden. Het soort spel heeft ook invloed op het ontstaan van een gokverslaving en dus moeten er maatregelen worden genomen worden om het beschikbare aanbod te reguleren naar minder verslavende spelen.

Hulpaanbod

Gokken kan grote gevolgen hebben: financieel, relationeel, sociaal en psychisch. Er zijn bij deze groep ook hoge cijfers wat suïcidegedachten en suïcidepogingen betreft. Daarom is een behandeling essentieel. Op dit ogenblik is er echter een grote ‘behandelkloof’.

Momenteel is het aantal diensten in België dat gespecialiseerd is in gokverslaving beperkt en is het aanbod weinig bekend. Om de toegang tot de zorg te vergemakkelijken, moet het bestaande zorgaanbod worden uitgebreid en beter bekend raken. Vooral het online aanbod waarmee, in combinatie met professionele hulp de drempel tot hulp zoeken verlaagd wordt, kan hierbij een belangrijke rol spelen. De identificatie en mogelijkheid tot vroege interventie zou ook moeten worden versterkt door een betere kennis van de problematiek bij de zorgverleners in de eerste lijn en de algemene diensten voor geestelijke gezondheidszorg.

Tot slot moeten gokkers beter op de hoogte zijn van de gokproblematiek, het hulpaanbod en kunnen zelfcontrolemechanismen en boodschappen die verschijnen tijdens het gokken helpen om de controle te behouden. Ook worden er voor het grote publiek best sensibiliserings- en destigmatiserings-campagnes opgezet.

Alle adviezen van de Hoge Gezondheidsraad op een rij

1. het onderzoek op gebied van gokken en gokstoornissen uitbreiden door:

• a. de kennis over de problematiek verbeteren via epidemiologische en sociologische studies (met bijzondere aandacht voor online kansspelen);
• b. pilootprojecten opzetten om de doeltreffendheid van de behandelingen te evalueren (onder andere differente profielen van gokken, verspreid over meerdere jaren en met een evaluatie luik);
• c. de gegevens van operatoren moeten door onafhankelijke onderzoekers kunnen worden gecontroleerd en gebruikt.

2. structurele maatregelen te treffen in verband met het spelaanbod door:

• a. reclame verbieden;
• b. de beschikbaarheid van het gokken beperken (openingsuren, toegangscontrole, toegang verboden voor jongeren onder 21 jaar enz.);
• c. het spelaanbod reguleren (van alle types);
• d. het gebruik van strategieën van zelfcontrole (uitsluitingen, limieten, enz.) promoten bij gokinstellingen;
• e. uitsluitingssysteem verfijnen en beter bekendmaken, en controle op de toepassing door een onafhankelijk controleorgaan;
• f. de gokinstellingen ertoe verplichten om gokkers bij wie een gokprobleem kan worden vermoed, hierop attent te maken en hen naar de zorgverlening te verwijzen (en de naleving van deze verplichting controleren).

3. de kennis over gokverslaving, en het beschikbare zorgaanbod te verbeteren door:

• a. bij eerstelijnszorgverstrekkers (en meer bepaald artsen en sociale werkers) en hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg om een vroege detectie en interventie te verbeteren. Hiervoor moeten screening instrumenten worden ontwikkeld of gevalideerd;
• b. van de algemene bevolking om het taboe betreffende de gokproblematiek te verminderen (sensibiliseringscampagnes);
• c. bij de gespecialiseerde hulpverleners: meer kennis en inzetten op vorming en opleiding;
• d. de kennis en de vaardigheden van gokkers verhogen om de controle over hun gokgedrag te versterken.

4. het bestaande zorgaanbod uit te breiden:

• a. voorzien in meer gespecialiseerde centra (bijvoorbeeld via RIZIV conventies);
• b. voorzien in zelfhulpgroepen in elke provincie;
• c. het aanbod aan online behandelingsmogelijkheden uitbreiden en bestendigen;
• d. het aanbod differentiëren (onder andere residentiele aanbod, groepswerking in elke provincie)