De 3 M's: mens, middel & milieu

alcoholtest

Jij en alcohol?

Test jezelf hier

Wat bepaalt of je alcohol drinkt en hoeveel je drinkt ? Deze vragen zijn niet steeds eenduidig te beantwoorden, maar dikwijls wordt verwezen naar drie factoren die een rol spelen en die elkaar beïnvloeden.
Het gaat om de 3 M's: mens, middel en milieu.

Mens

Het is waarschijnlijk dat sommige mensen sneller geneigd zullen zijn om alcohol of andere drugs overmatig te gaan gebruiken, dan anderen.

alcohol: mens middel, milieu

  • Persoonlijkheidsfactoren kunnen een rol spelen. Als je dikwijls angstig, somber of gespannen bent en je kan moeilijk overweg met die gevoelens, dan zal je 'kwetsbaarder' zijn om alcohol of andere drugs te gaan gebruiken. Ofwel als 'zelftherapie', ofwel als 'ontsnappingsroute' om problemen te vergeten. Na verloop van tijd kan er dan een 'vicieuze cirkel' ontstaan, waarbij de aanvankelijke oplossingsstrategie uiteindelijk zelf een probleem wordt.
  • Een andere persoonlijkheidsfactor die een rol kan spelen is de mate waarin je impulsief van aard bent en voortdurend op zoek bent naar 'kicks'. Mensen met ADHD bijvoorbeeld, hebben een grotere kans om afhankelijkheidsproblemen te krijgen dan anderen.
  • Naast persoonlijkheidsfactoren spelen er stressfactoren mee. Als je ernstige problemen krijgt met je omgeving, of bepaalde levensfaseproblemen doormaakt (puberteit en adolescentie, 'midlife crisis', pensionering,...), dan kan je vatbaarder zijn voor misbruik van alcohol of andere drugs.
  • Verder zullen alcohol en drugs een grotere kans maken om een plaats te veroveren, wanneer je weinig interesses of zinvolle bezigheden hebt.
  • Vaak wordt verondersteld dat ook erfelijke factoren een rol spelen bij het drinken van alcohol en de ontwikkeling van alcoholproblemen. Voor zonen van alcoholafhankelijke vaders zijn er in dit verband sterkere aanwijzingen dan voor dochters. De onderzoeken geven echter geen eenduidige resultaten, omdat men niet altijd precies kan uitmaken wat met erfelijkheid te maken heeft en wat met omgevingsfactoren (of het 'milieu' waarin je opgroeit). Er is zeker geen 'alcoholisme-gen' gevonden dat alles verklaart. Waarschijnlijk gaat het om een samenspel van meerdere genen met omgevingsfactoren, waarbij deze laatsten meestal doorslaggevend zijn.

Middel

Alcohol is geen neutrale stof, maar heeft bepaalde kenmerken die afhankelijkheid of verslaving in de hand kunnen werken. Dit geldt ook voor andere drugs, maar sommige drugs zijn verslavender dan andere...

alcohol: middel

  • Veelvuldig gebruik van alcohol kan ertoe leiden dat je 'tolerantie' ontwikkelt of ontwenningsverschijnselen krijgt.
    • Tolerantie wil zeggen dat je geleidelijk meer van een drug moet gebruiken om hetzelfde effect te blijven bekomen. Als je aanvankelijk 2 glazen nodig had om een ontspanningsgevoel te ervaren, dan heb je na enige tijd 4 of meer glazen nodig om 'ontspannen' te worden.
    • Ontwenningsverschijnselen ontstaan doordat het lichaam naar alcohol 'vraagt', omdat het aan de alcohol gewend geraakt is.
  • Er zijn drugs waarbij je snel 'tolerantie' en ontwenningsverschijnselen ontwikkelt en er zijn drugs waarbij dat veel langzamer gaat. Natuurlijk speelt de hoeveelheid die je gebruikt een belangrijke rol, en bij sommige drugs ook de wijze waarop je ze gebruikt. Het meest verslavend zijn: roken van tabak, inhaleren ('basen') van crack en het gebruiken van heroïne. Alcohol neemt een gemiddelde plaats in op deze lijst.
  • Anderzijds kunnen de soms onvoorspelbare effecten van alcohol ook een 'beschermend' effect hebben. Als je veel last hebt van een 'kater', kan dit je ertoe aanzetten om voorzichtiger met alcohol om te gaan.

Milieu

Het milieu waarin je opgroeit en leeft, kan ook een belangrijke rol spelen.

alcohol: milieu

  • Als je opgroeit in een gezin waar veel gedronken wordt, is de kans groter dat je zelf ook veel zal drinken. Je kan de gewoonte om veel te drinken overnemen, zonder er bij stil te staan. Dit is echter geen vaststaand gegeven. Sommigen zullen net bewust minder drinken, omdat ze teveel nadelen ondervonden hebben door het alcoholgebruik van anderen.
  • Als je leeft, werkt en je ontspant in een milieu waar alcohol gemakkelijk beschikbaar is en veelvuldig gebruikt wordt, dan vergroot de kans dat je ook veel gaat drinken. Als veel drinken sterk gewaardeerd wordt binnen een bepaalde groepscultuur (omdat het 'cool' is of 'stoer' overkomt), dan neemt de kans verder toe.
  • Omgekeerd kan de heersende mentaliteit in je omgeving ook 'beschermend' werken. Bijvoorbeeld als het absoluut niet gewaardeerd wordt wanneer je heel de dag door drinkt, of onder invloed met de auto rijdt.
  • Je sociale situatie op zich speelt ook een rol, los van het feit of er veel gedronken wordt of niet. Het al of niet hebben van mensen die om je geven, het opgroeien in een stressvolle omgeving, het al of niet aanwezig zijn van ontspanningsmogelijkheden en kansen op werk kunnen een invloed hebben op het gebruik van alcohol en drugs.

Het samenspel

Bovenstaande factoren staan niet los van elkaar, maar spelen op elkaar in. Vanzelfsprekend is op voorhand niet perfect te voorspellen of iemand met alcohol problemen zal krijgen. Het samen voorkomen van bovenstaande factoren kan wel een indicatie geven over hoeveel risico iemand loopt.

Ben je bijvoorbeeld van nature een zenuwachtig persoon die zich gemakkelijk zorgen maakt, werd er veel gedronken in je ouderlijk gezin, heb je conflicten met je omgeving en komen er veel alcoholproblemen voor in je familie, dan loop je meer risico.

Meer info