Ontwenningsverschijnselen
Bij het stopzetten of drastisch verminderen van langdurig overmatig drinken (vanaf 6 glazen per dag) kunnen ontwenningsverschijnselen ontstaan. De ernst en de duur ervan kunnen sterk variëren, nl. gaande van een banale 'kater' tot een levensbedreigend delirium tremens. De kans op ontwenningsverschijnselen neemt toe, wanneer je ook slaap- of kalmeermiddelen gebruikt.
Als je langdurig en veel gedronken hebt en je na minderen of stoppen met drinken ontwenningsverschijnselen ondervindt, zelfs in lichte vorm, consulteer dan best je huisarts of een andere medisch deskundige. Het is immers op voorhand niet te voorspellen hoe je toestand zal evolueren. Een geneesheer kan ook ondersteunende medicatie voorschrijven waardoor de ontwenningsverschijnselen afgezwakt worden en de risico's beperkt.
Een overzicht
1. de 'kater'
- Bekend bij iedereen die wel eens 'te veel' gedronken heeft, dus ook bij mensen die doorgaans matig drinken. In dat laatste geval is het een na-effect van een lichte intoxicatie (vergiftiging) door alcohol. Bij overmatige drinkers kan de kater ook een gedeeltelijk ontwenningsverschijnsel zijn, veroorzaakt door een sterke daling van de hoeveelheid alcohol in het lichaam tijdens de slaap.
- Sommige overmatige drinkers vangen deze onthoudingsverschijnselen op door snel terug te drinken, het 'ochtenddrinken'.
- De ernst van de kater is afhankelijk van de hoeveelheid alcohol die gedronken werd, het soort drank (sommige dranken wekken sneller een kater op wegens een aantal bijproducten die ze bevatten), de individuele gevoeligheid, en de lichamelijke en psychische toestand van de persoon in kwestie.
- Symptomen: algemeen 'malaisegevoel', moeheid, hoofdpijn, 'nadorst', misselijkheid, braakneigingen, duizeligheid, overgevoeligheid voor prikkels, en soms ook gevoelens van angst, somberheid, schuld en wroeging ('ik drink nooit meer').
2. Onthoudingsverschijnselen 'zonder complicaties'
- Beginnen meestal 24 uur na het drastisch minderen of stoppen met langdurig, overmatig alcoholgebruik.
- Kernsymptoom is de 'tremor' (beven), vooral van de handen, maar soms ook van het hoofd en de tong. Kan variëren van licht beven tot zware tremor.
- Gelijkaardige symptomen zoals bij een kater, maar veel meer uitgesproken.
- Bijkomende symptomen zoals: overvloedig zweten, versnelde pols, soms ook hyperventilatie en verhoogde bloeddruk. Vaak rusteloosheid, overdreven prikkelbaarheid, slaapstoornissen, nachtmerries, sterke angstgevoelens en depressieve stemming.
- Meestal is er ook een overweldigende 'craving' aanwezig. D.w.z. een bijna onweerstaanbare en kwellende drang naar alcohol.
- Tenslotte kan er voorbijgaande verwarring optreden. Plots opkomende waarnemingsstoornissen, waarbij je bijvoorbeeld 'beestjes ziet'. Deze verschijnselen duren meestal niet zo lang en de betrokkene weet meestal wel dat wat gezien of gehoord wordt niet met de werkelijkheid overeenstemt.
- Deze verschijnselen zijn op zich niet gevaarlijk en verdwijnen meestal na 7 tot 10 dagen van onthouding. Na 24 uur zijn de ontwenningsverschijnselen op een hoogtepunt, na drie dagen is het ergste voorbij. Sombere gevoelens en slapeloosheid kunnen echter enkele weken aanhouden.
3. Alcoholonthoudingssyndroom in 'milde vorm'
De term 'mild' is relatief. Wanneer je last krijgt van wat hieronder beschreven wordt, neem dan zeker contact op met je huisarts of een spoeddienst van een ziekenhuis.
Er kan onderscheid gemaakt worden tussen: predelirium, epileptische insulten en alcoholhallucinose.
3.1 Predelirium
- Alle voorheen beschreven symptomen kunnen voorkomen, maar in meer ernstige vorm.
- De tremoren zijn veel ernstiger, waardoor praten en rechtstaan moeilijk zijn.
- Er treden echte hallucinaties op, waarbij de persoon geen onderscheid meer kan maken tussen waan en werkelijkheid. Deze hallucinaties kunnen een voorbode zijn van een echt delirium tremens.
- Er kunnen zich sterke dagschommelingen voordoen. Typisch is een verslechtering van de toestand bij valavond, met hevige angst en onrust en soms achtervolgingswanen en 'beestjes zien'.
3.2 Epileptische insulten ten gevolge van alcoholonthouding
- Deze zijn van het 'grand mal' type, d.w.z. bewustzijnsverlies en algemene verkramping van het lichaam met heftige spierschokken.
- De kans op epileptische insulten is groter wanneer: 1) men naast alcohol ook regelmatig kalmeermiddelen gebruikte (benzodiazepines, barbituraten, e.d.), 2) men voordien reeds epilepsie had, 3) men voordien een hersentrauma heeft opgelopen (bijvoorbeeld wegens een verkeersongeval of een vechtpartij).
- Alcoholonthoudingsinsulten doen zich meestal voor tijdens de eerste 10 tot 36 uren na het stopzetten van alcoholgebruik. Soms treden ze nog later op, maar dan gaat het meestal om een gecombineerd onthoudingssyndroom van alcohol en kalmeermiddelen.
3.3 Alcoholhallucinose
- Kan optreden na 48 tot 72 uren van alcoholonthouding.
- Er treden zeer levendige en hardnekkige hallucinaties op, overwegend gehoorhallucinaties maar soms ook visuele. De persoon in kwestie 'hoort' meestal anderen over hem of haar spreken, en voelt zich bedreigd of achtervolgd.
4. Delirium tremens
- Dit is het meest ernstige alcoholonthoudingssyndroom, dat enkele dagen kan aanhouden. Een dodelijke afloop komt minder voor wegens de huidige behandelingsmethoden, maar is nog steeds mogelijk (vooral bij een sterk verzwakte lichamelijke toestand). Medisch ingrijpen is dus noodzakelijk.
- Het gaat over een verwardheidstoestand met verlaagd bewustzijn, desoriëntatie in tijd en ruimte, en episodes van overactiviteit (waarbij men soms dwangmatige denkbeeldige activiteiten uitvoert).
- Er kunnen zich zeer levendige hallucinaties voordoen. Naast 'beestjes zien', kan de indruk ontstaan dat er beelden op de muren geprojecteerd worden zoals bij een film.
- Verder hevige tremoren (soms over het hele lichaam), overvloedig zweten, hardnekkige slaapstoornissen en hevige angsten.
- Tenslotte: koorts, hartkloppingen en uitdrogingsverschijnselen.